Sprawa, na pierwszy rzut oka wydaje się prosta, adoptujesz lub kupujesz kota, stawiasz mu kuwetę wypełnioną żwirkiem, pokazujesz, gdzie stoi, kot obwąchuje z zaciekawieniem, wchodzi, może i nawet się załatwi. Wydaje się, szybko poszło, teraz już tylko będzie z górki. Jeśli tak jest, prawdopodobnie jesteś opiekunem kota, którego problemy kuwetowe nie dotyczą. Ale jak to mówią, lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego opowiem ci, jak uniknąć problemów kuwetowych oraz co robić, jeśli one wystąpią.
Jak odróżnić załatwianie się poza kuwetą od znaczenia moczem?
Jeśli znajdziesz kałużę na podłodze lub zaschnięty duży zaciek, będzie to w stu procentach oddawanie moczu poza kuwetą. Jeśli znajdziesz zaschnięte i rozproszone kropeczki, to będzie to znakowanie moczem, jednak, co do tej sytuacji, łatwiej będzie kota poobserwować niż szukać śladów. Cały proces rozpocznie się od wąchania powierzchni (najczęściej pionowej), następnie kot ustawi się tyłem, będzie stał na czterech łapach, wyprostowany, z lekkim kocim grzbietem, po pyszczku będzie widać, że kot jest mocno skupiony na czynności, podniesie ogon, ogon zadrży i rozproszy cząsteczki moczu na powierzchnię. Koty znaczą miejsca dla nich istotne, może to być okno, miejsca uczęszczane przez inne koty/zwierzęta/ludzi, gdzie gromadzi się ich zapach, przejścia pomiędzy pomieszczeniami, nowe przedmioty. W tym wpisie co prawda nie będzie o znakowaniu moczem, ale ważne jest rozróżnienie obu zachowań, aby dobrze zinterpretować koci komunikat.
Wybór kuwety
Przeglądając oferty sklepów zoologicznych, można złapać się za głowę. Na rynku jest mnóstwo modeli kuwet. choć najlepiej postawić na prostotę. Odradzam również drogi na skróty takie jak uczenie załatwiania w ludzkiej toalecie czy kuwety automatyczne. Załatwianie się do ludzkiej toalety zmienia cały naturalny rytuał kota z nim związany. Kot nie może zakopywać tego co zrobił, nie ma możliwości ustawić się w naturalnej pozycji, a ponadto może wystąpić skojarzenie z materiałem, na który się załatwia — czyli kot zacznie załatwiać się również do umywalki, wanny itp.
Kuweta automatyczna może okazać się ogromnym niebezpieczeństwem, bywały sytuacje, że mechanizm przesiewowy włączył się za szybko (być może w wyniku awarii lub wady urządzenia), przez co kot został wciągnięty do pojemnika z odchodami. Zwierzę nie ma możliwości wydostać się z niego samo. To czy kot będzie chciał się załatwiać do kuwety zamkniętej, czy otwartej zleży od kota. Wybierając otwartą, wybierz taką z wysokim tyłem, unikniesz obsikanej ściany, jeśli twój kot załatwia się na stojąco. Pamiętaj o niskim rancie wejściowym, jeśli kuweta wybierana jest dla kociego seniora lub kota z problemami z aparatem ruchu, ułatwi mu to wchodzenie do środka. Kupując kuwetę zamkniętą, używaj ją bez drzwiczek i bez filtra — łapie on zapachy, co może przeszkadzać kotu. Dla kotów ras dużych wybieraj kuwetę, jak największą się da.
Wybór miejsca na kuwetę
Kolejnym wyzwaniem będzie znalezienie odpowiedniego miejsca na kuwetę. Wybieramy je uwzględniając:
- Odległość od poideł, zadbaj, aby miski z wodą znajdowały się minimum metr od kuwety.
- Odległość od miski z jedzeniem, karm kota minimum metr od kuwety lub nawet w innym pomieszczeniu.
- stała dostępność miejsca – chodzi tu o to, że jeśli mamy kuwetę w łazience lub toalecie, która bywa czasowo niedostępna, to nie jest to dobre miejsce na kuwetę. Koty nie lubią czekać, jeśli zbyt często lub chociaż raz kot będzie musiał czekać na skorzystanie z kuwety, to znajdzie inne, lepiej dostępne miejsce na załatwianie się. W łazience lub toalecie można zamontować dodatkowe drzwiczki wejściowe dla kota. Jeśli będą to drzwiczki z klapką, pokaż kotu jak z nich korzystać.
- Niedostępność tego miejsca dla małych dzieci i psów. Dość istotny punkt, zarówno psy jak i małe dzieci są bardzo ciekawskie i mogą przeszkadzać kotu w korzystaniu z kuwety.
- Zadbaj, aby kuweta stała w takim miejscu, żeby kot mógł bezpiecznie zaspakajać swoje potrzeby.
- Nie umieszczaj również kuwety obok drapaka, ponieważ kot nie będzie chciał wypoczywać w pobliżu swojej toalety.
Higiena i żwirek
Nikt chyba nie lubi korzystać z brudnej toalety, koty także. Kuwetę myj raz w tygodniu, w całości (górną część kuwety zamkniętej też) razem z wymianą żwirku. Codziennie wybieraj nieczystości. Wybór żwirku należy nie tylko do ciebie, ale także i do twojego kota. Na początek najlepiej kupić taki sam, jaki kot miał w hodowli/schronisku. Jak kot zaaklimatyzuje się już w nowym domu, można spróbować zmienić mu żwirek na inny rodzaj. Początkowo w jednej kuwecie, żeby dać kotu alternatywę, jeśli nowy żwirek mu się nie spodoba. Jeśli masz tylko jedną kuwetę w domu, możesz spróbować przez jakiś czas mieszać żwirek stary z nowym. Wybieraj żwirki miękkie dla kocich łapek. Łatwiej jest też zachować czystość żwirków zbrylających, wybierając zbrylone nieczystości przynajmniej raz dziennie, utrzymasz higienę w domu oraz unikniesz nieprzyjemnych zapachów z kuwety. Dodatkową zaletą żwirku zbrylającego jest to, że wiesz jak często kot się załatwia i szybko wychwycisz odstępstwa od normy.
Liczba kuwet
Jest to kwestia bardzo indywidualna, zależy od liczby kotów w domu, relacji między kotami oraz od wielkości domu. Podstawowo liczbę kuwet liczy się według liczby kocich grup w domu plus jeden. Koty będące w przyjaznej relacji będą wspólnie korzystać z tych samych kuwet. Kluczowa więc jest prawidłowa ocena kocich relacji. Koty nie mogą zbyt długo czekać na dostępność kuwety, kontroluj także czy koty nie blokują się nawzajem przy wejściu do kuwet. Przy jedynaku wystarczy nam jedna kuweta, jeśli jest sprzątana regularnie. Wielkość domu ma także znaczenie, w domach kilkupiętrowych warto zapewnić jedną kuwetę na piętro.
Inne istotne okoliczności
Ta część będzie dotyczyć potencjalnych sytuacji, które mogą doprowadzić do problemów kuwetowych, nie na wszystkie będziemy mieli wpływ.
Przede wszystkim, nigdy nie wyciągaj kota z kuwety na siłę, cokolwiek nieprzyjemnego stanie się w kuwecie, może zostać źle zapamiętane. Kot zapamięta także, gdzie ta przykra sytuacja miała miejsce, może wtedy przestać z niej korzystać, by uniknąć narażenia się na kolejne nieprzyjemne doświadczenie. Unikaj także zaglądania do kuwety, gdy kot w niej jest w środku. Jeśli z jakiegoś powodu musisz poobserwować co kot robi w kuwecie, zrób to możliwie jak najdyskretniej, możesz też ustawić kamerę tak, aby zarejestrowała sytuację. Jeśli kot boi się odkurzacza, postaraj się nie włączać go, gdy kot się załatwia. Nie ustawiaj nad kuwetą rzeczy, które mogą na nią zlecieć.
Gdy problem już się pojawił
Zacznij od badania moczu, umyj porządnie kuwetę, wrzuć żwirek do wyłapywania moczu, przełóż do specjalnego jałowego pojemnika i zanieś do swojego weterynarza. Im szybsza reakcja, tym większa szansa, że kot nie utrwali sobie innych miejsc jako miejsca do załatwiania się. Badanie moczu dużo nie kosztuje. Jeśli mimo wyleczenia problem nadal występuje, zgłoś się do behawiorysty, potrzebna będzie głębsza analiza waszego przypadku i dobranie indywidualnego rozwiązania.
Zadbaj o spokój i komfort swojego kota, pamiętaj, że załatwianie się poza kuwetą to bardzo ważny i wyraźny komunikat od niego. Nie bagatelizuj sprawy, postaraj się zrozumieć swojego kota. Obserwuj i reaguj na wszelkie niepokojące zachowania.
Paulina Czajor, behawiorystka w specjalizacji psy i koty